بررسی بیوسیستماتیکی سرده( salvia l. (lamiaceae در شمال شرق ایران

سرده salvia متعلق به تیره نعناعیان lamiaceae شامل بیش از 900 گونه در جهان که به لحاظ ریخت شناسی پیچیده و تغییر پذیر است. این تاکسون جهان شمول و مراکز تنوع آن در مدیترانه و آسیاست. بر اساس فلورا ایرانیکا این سرده دارای 70 گونه است که از این تعداد 56 گونه مربوط به ایران و 14 گونه اندمیک ایران می باشد. به منظور برطرف کردن مشکلات تاکسونومیکی این گونه، مطالعات ریخت شناسی، تاکسونومی عددی، تشریحی و گرده شناسی بر روی نمونه های جمع آوری شده و نمونه های موجود در هرباریوم پژوهشکده علوم گیاهی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. برای مطالعات ریخت شناسی و شرح گونه ها 82 صفت مورد بررسی قرار گرفت که 40 صفت رویشی و زایشی در آنالیز حاصل ازkruskal-wallis در نرم افزار spss ver16 معنی دار و در آنالیز pca در نرم افزار canoco مورد استفاده قرار گرفت. هم چنین آنالیز خوشه ای به روش upgma/euclidian با استفاده از نرم افزارver2 ntsys نیز انجام شد. در بخش ریخت شناسی مقطع عرضی از دم گل آذین و دمبرگ به روش دستی تهیه شد و به روش سافرانین-فست گرین رنگ آمیزی شد. در بخش مطالعه گرده شناسی گرده نمونه ها به روش erdtman (1945) استخراج و با میکروسکوپ نوری و الکترونی مشاهده شد. مطالعات ریخت شناسی منجر به شناسایی 18 گونه salvia گردید که سه گونه آن به عنوان گزارش جدید برای خراسان است. تاکسون های سرده salvia تنوع ریخت شناسی بسیار بالایی را نشان می دهند. در بین تاکسون های مورد مطالعه گونه های s. macrosiphon، s. spinosa و s. reuterana شباهت بسیار بالا و درصد بالایی از دورگه پذیری و هیبریداسیون را نشان می دهد. از صفات بررسی شده و داده های حاصل از آنالیز کلید شناسایی تهیه شد. مطالعات حاصل از ساختار تشریحی مطابق با جدایی آنالیز حاصل از تاکسونومی عددی نبود و نتوانست به خوبی گونه ها را از هم جدا کند و فقط گروه d فلورا ایرانیکا با مطالعات تشریحی از گونه های دیگر متمایز گشت. تزئینات اگزین بر روی سطح دانه گرده به صورت دو بار شبکه ای است. در این سرده می توان گونه ها را بر اساس ضخامت دیواره، شکل و تعداد لومن ثانویه دانه گرده از یکدیگر جدا کرد.